Wetgeving rondom vrachtwagenheffing

In onze buurlanden België en Duitsland geldt al een vrachtwagenheffing per gereden kilometer. Ook Nederlandse vrachtwagens betalen daar voor het gebruik van de (snel)wegen.

Het doel van de invoering van de vrachtwagenheffing

De doelstellingen voor invoering van de vrachtwagenheffing in Nederland zijn:

1. Binnenlands en buitenlands vrachtverkeer laten betalen voor het gebruik van de weg, door omzetting van vaste belastingen (waaronder de motorrijtuigenbelasting en het Eurovignet) naar een variabele heffing, waarbij men per gereden kilometer betaalt. Zo gaat al het vrachtverkeer meer dan nu betalen voor het gebruik van de Nederlandse wegen.
2. Innoveren en verduurzamen van de Nederlandse vervoerssector. De inkomsten van de vrachtwagenheffing worden in overleg met de sector teruggesluisd naar de vervoerssector. Naast verlaging van de motorrijtuigenbelasting op vrachtwagens en afschaffing van het Eurovignet in Nederland, wordt de netto-opbrengst aangewend voor verdere innovatie en verduurzaming (terugsluis) van de vervoerssector.

Voertuigen

De vrachtwagenheffing gaat gelden voor binnenlandse en buitenlandse vrachtwagens, met een toegestane maximum massa van meer dan 3.500 kg.

In de wet is opgenomen dat de volgende voertuigen zijn vrijgesteld:

• Defensievoertuigen
• Vrachtauto’s met een handelaarskenteken
• Motorrijtuigen met beperkte snelheid
• Vrachtauto’s in gebruik als vuilniswagen, straatveger of rioolzuiger

Daarnaast kan voor de volgende vrachtwagens een ontheffing aangevraagd worden:

• Een vrachtwagen die ten minste 40 jaar geleden voor het eerst in gebruik is genomen. Deze vrachtwagen mag niet bedrijfsmatig gebruikt worden.
• Vrachtwagens die worden gebruikt door politie of brandweer;

Tarieven

Het tarief van de vrachtwagenheffing is afhankelijk van de maximaal toegestane massa van de vrachtwagen en de euro-emissieklasse. Europa heeft nieuwe regels ingevoerd voor tolheffing. Daarom worden de tarieven in de wet gewijzigd voor de start van de vrachtwagenheffing. Deze worden daarmee ook afhankelijk van de CO₂-emissieklasse van de vrachtwagen.

Het gemiddelde tarief is 16,7 cent per kilometer (prijspeil 2023). Hierbij geldt: hoe zuiniger en hoe lichter het voertuig, hoe lager de heffing.

Door de invoering van de vrachtwagenheffing gaat de motorrijtuigenbelasting (mrb) voor vrachtwagens omlaag. Ook vervalt de belasting zware motorrijtuigen (bzm), ofwel het Eurovignet in Nederland. De heffing die in rekening wordt gebracht, wordt vastgesteld aan de hand van het aantal geregistreerde kilometers op de wegen van het heffingsnetwerk, vermenigvuldigd met het voor het voertuig geldende tarief.

Wegennet

De vrachtwagenheffing geldt op autosnelwegen (A-wegen) en op een aantal andere wegen (N-wegen en gemeentelijke wegen).

Het wegennet waarop de vrachtwagenheffing gaat gelden is onderwerp geweest van onderzoek en overleg met wegbeheerders (waterschappen, gemeenten, provincies en Rijkswaterstaat) en met werkgroepen en commissies van de Unie van Waterschappen (UvW), de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en het Interprovinciaal Overleg (IPO).
Het heffingsnetwerk is zo gekozen dat uitwijk van vrachtauto’s naar andere wegen zoveel mogelijk voorkomen wordt.

Na de invoering van de vrachtwagenheffing zal het vrachtverkeer goed gemonitord worden. Samen met de regionale wegbeheerders is een aanpak uitgewerkt om maatregelen te kunnen treffen als er toch ongewenste uitwijk als gevolg van de vrachtwagenheffing plaatsvindt.

Het voorgestelde heffingsnetwerk  is weergegeven op onderstaande kaart. Download voor het complete overzicht van de wegen van het heffingsnetwerk de wegenlijst en kaart onderaan deze pagina.

Europese wetgevingskaders en -richtlijnen

• Op 19 oktober 2021 is de Wet Implementatie EETS-richtlijn in werking getreden waarmee EU-richtlijn 2019/520 (de EETS-richtlijn) is geïmplementeerd. Deze implementatiewet is van toepassing op electronische tolheffingssystemen, waaronder systemen die registreren met automatische nummerplaatherkenning.
• Op 24 maart 2022 is een gewijzigde Europese richtlijn in werking getreden.  Deze richtlijn bevat regels voor tolheffing. Deze regels worden de komende periode geïmplementeerd in de  Wet vrachtwagenheffing. De tarieven moeten gebaseerd worden op de CO₂-emissieklasse van vrachtauto’s. Naar verwachting start eind 2023 een internetconsultatie over deze wijziging van de vrachtwagenheffing.

Parlementair proces

• 22 maart 2022: wetsvoorstel Vrachtwagenheffing aangenomen door de Tweede Kamer
• 12 juli 2022: Eerste Kamer ingestemd met wetsvoorstel Vrachtwagenheffing
• 22 augustus 2022: Publicatie Wet vrachtwagenheffing in het Staatsblad.
• 1 januari 2023: gedeeltelijke inwerkingtreding van de Wet vrachtwagenheffing voor het realiseren van het heffingssysteem.
• 29 september 2023: publicatie Besluit vrachtwagenheffing.

Bekijk voor een uitgebreide toelichting op het wetgevingsproces voor de vrachtwagenheffing ook de infographic wetgevingsproces.